ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΣΥΝΔΙΚΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΟΝΤΑΙ

Η σημερινή κατάσταση στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα Οι λαθεμένες απόψεις για τα συνδικάτα και η θέση της ΕΡΓ.Α.Σ.

Στα χρόνια των μνημονίων οι εργαζόμενοι δέχτηκαν μία σκληρή και βάρβαρη επίθεση στο σύνολο των δικαιωμάτων τους, κατακτήσεις δεκαετίών λεηλατήθηκαν, ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού βγήκε στο δρόμο της ανεργίας, οι ελαστικές σχέσεις εργασίας εξαπλώθηκαν ραγδαία, οι μισθοί περικόπηκαν, τα ασφαλιστικά δικαιώματα δέχτηκαν και αυτά ένα μεγάλο χτύπημα, ενώ στο στόχαστρο βρίσκεται και ο συνδικαλιστικός νόμος. Σε αυτές τις συνθήκες και παρά το μεγάλο κύμα μαζικών απεργιών που ξέσπασε τα πρώτα χρόνια, το συνδικαλιστικό κίνημα δεν μπόρεσε να απαντήσει, ενώ σήμερα βρίσκεται σε μία από τις χειρότερες φάσεις του με τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ να κρατάνε ουσιαστικά στάση παραλυσίας μπροστά στην εφαρμογή του 3ου και στον ερχομό του 4ου μνημονίου.

1. Οι αιτίες του εκφυλισμού, της α­πο­μαζικοποίησης και της αποδιοργάνωσης του συνδικαλιστικού κινήματος, φαινόμενα που ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια εντείνονται, βρίσκονται καταρχήν στην κυριαρχία των αστικών και ρεφορμιστικών ιδεών μέσα και έξω από τα σωματεία. Η κυριαρχία αυτών των ιδεών και η χρόνια ηγεμονία μέσα στο σ.κ. των συνδικαλιστικών παρατάξεων που τις υπηρέτησαν είχε ως αποτέλεσμα:

✓Την καλλιέργεια της αυταπάτης της ταξικής συνεργασίας, του κοινωνικού διαλόγου. Αυτή η αντίληψη δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά αλλού παρά στην υποταγή και τον συμβιβασμό μπροστά στις απαιτήσεις της εργοδοσίας και της εκάστοτε κυβέρνησης. Οι δυνάμεις που την εκφράζουν ακόμα και όταν αναγκάζονται να προκηρύξουν απεργίες κάτω από την πίεση του κόσμου, τους δίνουν χαρακτηριστικά εκτονωτικά χωρίς κλιμάκωση και στόχο, ενώ όταν ξεσπάει μαζικός αγώνας έξω από τον έλεγχό τους προσπαθούν να λειτουργήσουν πυροσβεστικά. Εκφράστηκε μέσα στα σωματεία άλλοτε συγκαλυμμένα και άλλοτε απροκάλυπτα με τη μορφή του κυβερνητικού συνδικαλισμού των ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, αλλά προσφάτως και των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ και με τη μορφή του εργοδοτικού συνδικαλισμού στο μπλοκ του οποίου πρωτοστάτησε η δεξιά αλλά τον υπηρέτησε με πιο συγκαλυμμένο τρόπο και η ΠΑΣΚΕ και σε μικρότερο βαθμό και οι δυνάμεις των ρεφορμιστικών κομμάτων.

✓ Την εξάπλωση της γραφειοκρατίας και τη σταδιακή κατάργηση των συλλογικών διαδικασιών. Στα περισσότερα σωματεία οι γενικές συνελεύσεις συγκαλούνται με εθιμοτυπικό τρόπο λίγο πριν τις εκλογές (εκλογοαπολογιστικές) και συνήθως είναι δραματικά άμαζες. Οι αποφάσεις για όλα τα κρίσιμα ζητήματα παίρνονται μέσα σε κλειστά διοικητικά συμβούλια και όχι από την πλειοψηφία των εργαζομένων. Οι συνδικαλιστικές παρατάξεις των αστικών και ρεφορμιστικών κομμάτων στην πραγματικότητα δεν θέλουν μαζικές συλλογικές διαδικασίες, τις υπονομεύουν, γιατί μέσα από αυτές οι εργαζόμενοι μπορούν να αποφασίσουν αγωνιστικές κατευθύνσεις κόντρα με την ηττοπαθή και συμβιβασμένη στάση τους. Τα καταστατικά των σωματείων δεν εφαρμόζονται, ενώ σύνηθες είναι και το φαινόμενο των αντιδημοκρατικών μεθοδεύσεων και της φίμωσης εργαζομένων που εκφράζουν διαφορετική άποψη από τις κυρίαρχες παρατάξεις.

Ταυτόχρονα οι αποσπάσεις, η συμμετοχή σε όργανα συνδιαχείρισης για την οποία πολλές φορές υπάρχει αμοιβή, οι ανταμοιβές με διευθυντικές θέσεις ή άλλα προνόμια, η ύπαρξη δηλαδή μία κά­στας προνομιούχων γραφειοκρατών συνδικαλιστών την οποία φρόντισε να εκθρέψει το αστικό κράτος, αφενός ελέγχεται απόλυτα από εργοδότες και κυβερνητικούς, αφετέρου απωθεί τους εργαζόμενους από την εμπλοκή τους στα σωματεία και τον συνδικαλισμό.

✓ Την καλλιέργεια της συντεχνιακής λογικής που οδήγησε στην άρνηση από την ηγεσία του σ.κ. για συντονισμό και κλιμάκωση των αγώνων που ξέσπασαν τα προηγούμενα χρόνια, διάσπαρτα από τον κάθε κλάδο ξεχωριστά. Στα χρόνια των μνημονίων η λογική αυτή ήθελε τον κάθε κλάδο να αδιαφορεί για το τσάκισμα των υπόλοιπων, να «λουφάζει» και να συμβιβάζεται προκειμένου δήθεν να «σωθεί» από τη λαίλαπα.

✓Την καλλιέργεια του συνδικαλιστικού ρουσφετιού, τη διαμόρφωση δηλαδή μίας εκλογικής πελατείας την οποία οι κυρίαρχες παρατάξεις προσπάθησαν να διαμορφώσουν πουλώντας εκδούλευση και αξιοποιώντας τον ρόλο του εργοδοτικού συνδικαλισμού. Ευνοϊκές μεταθέσεις, προαγωγές και μονιμοποιήσεις ακόμα και «προστασία» από την παραβίαση δικαιωμάτων που δεν γίνονται στη βάση της συλλογικής διεκδίκησης, αλλά της ατομικής εξυπηρέτησης.

✓ Την ύπαρξη πολλών σωματείων σε μία επιχείρηση ή σε έναν κλάδο και την ύπαρξη σωματείων-σφραγίδων τα οποία πολλές φορές δημιουργούνται και από τις δυνάμεις της ΕΣΑΚ χωρίς κανένα έρεισμα στους εργαζόμενους μόνο και μόνο για να καταγράφονται στους καταλόγους του ΠΑΜΕ.

2. Έναν άλλο παράγοντα εκφυλισμού του συνδικαλιστικού κινήματος αποτελεί η οικονομική του εξάρτηση από το κράτος. Ένας μεγάλος αριθμός συνδικαλιστικών οργανώσεων συντηρήθηκε από τα κονδύλια της Εργατικής Εστίας.

Μέσον οικονομικής εξάρτησης αποτέλεσε επίσης και η παρακράτηση της συνδρομής των μελών από την ίδια την επιχείρηση μέσω της μισθοδοσίας καθώς και η αξιοποίηση κονδυλίων από προγράμματα της Ε.Ε..

Επιπλέον υπάρχει ο κρατικός έλεγχος μέσω των δικαστικών ελέγχων. Η παρουσία δικαστικών αντιπροσώπων στις εκλογικές διαδικασίες, οι δικαστικές αποφάσεις που νομιμοποιούν ή καθαιρούν συνέδρους και φτάνουν ακόμα και να διορίζουν προσωρινές διοικήσεις, όπως συνέβη πρόσφατα στο ΕΚΑ (Εργατικό Κέντρο Αθηνών), η προσφυγή για την επίλυση συνδικαλιστικών αντιπαραθέσεων στα δικαστήρια, αποτελούν έλεγχο ουσιαστικά του κράτους στη λειτουργία των σωματείων. Οικονομικός και δικαστικός έλεγχος έχουν γίνει αποδεκτά πρωτίστως από την ΔΑΚΕ και την ΠΑΣΚΕ αλλά και από τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΜΕ κατά πώς τους βόλευε κάθε φορά.

3. Τέλος, ακόμα ένας παράγοντας αποδιαργάνωσης του συνδικαλιστικού κινήματος αποτέλεσε και η εξάπλωση των νέων ελαστικών μορφών εργασίας που δυσκολεύουν την ενιαία έκφραση στον ίδιο εργασιακό χώρο. Για παράδειγμα η εξάπλωση της ενοικιαζόμενης εργασίας που έχει ως αποτέλεσμα στον ίδιο εργασιακό χώρο να βρίσκονται εργαζόμενοι με διαφορετικό εργοδότη, η εξάπλωση των ελαστικών μορφών και της εκ περιτροπής εργασίας, η μαθητεία και τα voucher, δημιουργούν νέα προβλήματα στα σωματεία αφού δυσκολεύουν την ενιαία συνδικαλιστική έκφραση.

Απέναντι σε όλα αυτά τα φαινόμενα που οδήγησαν σε σταδιακό εκφυλισμό, απέναντι στη χρόνια κυριαρχία του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού, που είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση της μεγάλης μάζας των εργαζομένων από τα συλλογικά τους όργανα και την έλλειψη πίστης στη συνδικαλιστική δράση, πολλές δυνάμεις απαντάνε με λαθεμένο τρόπο, τέτοιο που όχι μόνο δεν βοηθάει αλλά τελικά υπονομεύει την πραγματική ανασυγκρότηση του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος.

✓Με τη δημιουργία του ΠΑΜΕ το 2000 οι συνδικαλιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ προσπάθησαν ουσιαστικά να φτιάξουν ένα ξεχωριστό συνδικαλιστικό κέντρο ταυτίζοντας την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος με την ανάπτυξη των παραταξιακών τους δυνάμεων. Απέναντι στη συρρίκνωση των σωματείων και την απαξίωσή τους από τη πλειοψηφία των εργαζομένων, απέναντι στην υπονόμευση και το κουρέλιασμα κάθε συλλογικής διαδικασίας και δράσης, οι συνδικαλιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ απαντάνε πάντα και παντού με έναν τρόπο «γράψου στο ΠΑΜΕ». Αρνούνται να παλέψουν για την πραγματική ανασυγκρότηση των σωματείων και τη συσπείρωση του κόσμου σε αυτά και καλούν τους εργαζόμενους να γυρίσουν πλάτη σε ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ και να συσπειρωθούν στο ΠΑΜΕ, προσπαθώντας έτσι να δώσουν σε ένα παραταξιακό κέντρο υπόσταση συνδικαλιστικού οργάνου. Στη σημερινή συγκυρία οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ απαντάνε με τη διοργάνωση παραταξιακών συλλαλητηρίων. Προφανώς και είναι θεμιτό κάθε κόμμα ή παράταξη να διοργανώνει συλλαλητήρια, το να τα ταυτίζει όμως με τους πανεργατικούς αγώνες, όπως συνηθίζει να κάνει το ΠΑΜΕ, αυτό δεν μπορεί παρά να λειτουργεί υπονομευτικά στο μαζικό συνδικαλιστικό κίνημα. Το ΠΑΜΕ δεν είναι συνδικαλιστικό όργανο, δεν μπορεί να διοργανώσει πανεργατικά συλλαλητήρια πόσο μάλλον πανελλαδικές πανεργατικές απεργίες και όποτε το επιχείρησε κατέληξε σε φιάσκο. Άλλωστε στο «δια ταύτα» οι προτάσεις που κάνουν οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ μέσα στη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ δεν απέχουν πολύ από τη λογική των ΠΑΣΚΕ και ΔΑΚΕ, δηλαδή τη λογική της διοργάνωσης απεργιακών κινητοποιήσεων συνήθως λίγες μέρες πριν από τη ψήφιση των μέτρων. Όσο λοιπόν και αν οι συνδικαλιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ προσπαθούν να διατηρήσουν την «καθαρότητά τους» διαδηλώνοντας σε ξεχωριστές πλατείες, στην πραγματικότητα οι προτάσεις τους πολλές φορές έχουν ξελασπώσει τις ξεπουλημένες παρατάξεις ΠΑΣΚΕ και ΔΑΚΕ οι οποίες τις στηρίζουν.

✓ Στη λογική της δημιουργίας ενός ξεχωριστού κέντρου αγώνα όπως το ΠΑΜΕ, κινείται και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ένα υπερ-αγωνιστικό πλαίσιο δράσης, στο οποίο διατυπώνονται από απλές οικονομικές διεκδικήσεις έως αιτήματα εθνικοποίησης τραπεζών και ανατροπής του καπιταλισμού, αποτελεί την ελάχιστη συμφωνία που ενώνει συνδικαλιστικές παρατάξεις, τα σωματεία τα οποία ελέγχουν καθώς και άλλες συλλογικότητες και συνδικαλιστές, και αυτό αποτελεί ένα ξεχωριστό κέντρο αγώνα το οποίο η ΑΝΤΑΡΣΥΑ ονομάζει «Πρωτοβουλία πρωτοβάθμιων σωματείων για συντονισμό» και το οποίο επί της ουσίας πάει να αντιγράψει το ΠΑΜΕ.

Απάντηση στη σημερινή υποχώρηση του συνδικαλιστικού κινήματος και στις ξεπουλημένες δυνάμεις που ηγεμονεύουν σε αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει κανένα παραταξιακό συλλαλητήριο, όπως και καμία συνένωση «κόκκινων» πρωτοβάθμιων σωματείων δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ρόλο της ΓΣΣΕ και της ΑΔΕΔΥ καθώς και των μεγάλων ομοσπονδιών. Στην πραγματικότητα οι δυνάμεις που απαντάνε με τη δημιουργία ξεχωριστών κέντρων αγώνα, εγκαταλείπουν τη δύσκολη και σκληρή μάχη που πρέπει να δοθεί μέσα στα σωματεία για την ανατροπή των συμβιβασμένων ηγεσιών τους και τη μαζικοποίησή τους. Ουσιαστικά βάζουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί και επαναπαύονται στην εύκολη «λύση» της συμπόρευσης των μυημένων.

✓ Μία άλλη άποψη που εκφράζεται μέσα στους εργασιακούς χώρους από τους αναρχοσυνδικαλιστές είναι αυτή της πλήρους απαξίωσης της δομής του συνδικαλιστικού κινήματος, της άρνησης συμμετοχής μέσα στα «γραφειοκρατικά» όργανα των σωματείων και τις «ξεπουλημένες» συνδικαλιστικές οργανώσεις και της δημιουργίας νέων συλλογικοτήτων που θα φτιαχτούν «από τα κάτω». Η άποψη αυτή βλέπει με ελιτίστικο τρόπο τη μακρόχρονη σκληρή πάλη του παγκόσμιου και εγχώριου εργατικού κινήματος για να μπορεί να εκφράζεται και να διεκδικεί μέσα από δομημένα συλλογικά όργανα, να μπορεί να εκπροσωπείται σε επιχειρησιακό, κλαδικό, τοπικό αλλά και πανελλαδικό επίπεδο. Δεν εντοπίζει το πρόβλημα στην έλλειψη δημοκρατίας μέσα σε αυτά τα όργανα και τη σημερινή τους παραλυσία ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας ρεφορμιστικών και αστικών ιδεών, αλλά στην ίδια την ύπαρξή τους. Για αυτόν το λόγο στην πραγματικότητα δεν υπερασπίζεται την ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος, αντιθέτως την υπονομεύει καλώντας τους εργαζόμενους να δράσουν έξω από αυτό.

✓ Τέλος απόψεις σύμφωνα με τις οποίες η άσχημη κατάσταση στα συνδικάτα δεν αποδίδεται μόνο στις ηγεσίες τους και στις πολιτικές δυνάμεις που τα ελέγχουν αλλά και στη συνείδηση και συγκρότηση του εργαζόμενου κόσμου, ακόμα και αν δεν διατυπώνεται καθαρά, παραπέμπει στο μάταιο της πάλης μέσα στα σωματεία για την ανατροπή των συσχετισμών, αφήνοντας θολό το ζήτημα της απάντησης στη σημερινή κατάσταση.

Αυτό που είναι σήμερα αναγκαίο για την πραγματική ανασυγκρότηση ενός ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος, μαζικού και μαχητικού, ικανού να βάλει φραγμό στη νέα επίθεση κυβέρνησης Ε.Ε. και ΔΝΤ, είναι η πάλη μέσα στα σωματεία για την απαλλαγή τους από τις δυνάμεις της ΠΑΣΚΕ και της ΔΑΚΕ και κάθε άλλης συμβιβασμένης δύναμης όπως είναι το ΜΕΤΑ, την πάλη μέσα στη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ, για να αποσυνδεθεί στη συνείδηση του εργαζόμενου ο συνδικαλισμός από τις ξεπουλημένες ηγεσίες του.

Η πάλη ενάντια σε κάθε ρεφορμιστική αντίληψη, σε κάθε δύναμη που διασπά το εργατικό κίνημα και επιχειρεί να απαντήσει με τη συσπείρωση των πιο προοδευτικών κομματιών της εργασίας σε ξεχωριστές «κόκκινες» πλατείες, αφήνοντας τις πλατιές μάζες των εργαζομένων στα χέρια των ξεπουλημένων συνδικαλιστικών ηγεσιών.

Ταξική ανασυγκρότηση σημαίνει ριζική στροφή στον προσανατολισμό του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος ώστε να μπορέσει με συνέπεια, σταθερότητα και αποτελεσματικότητα να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των εργαζομένων. Σημαίνει αλλαγή στην πολιτική, στην τακτική και στην εσωτερική λειτουργία του ώστε να μπορέσει να αποκτήσει αγωνιστική κατεύθυνση, αποτελεσματικούς τρόπους δράσης, ζωντανή και δημοκρατική λειτουργία στο εσωτερικό του. Σημαίνει οικονομική ανεξαρτησία και απαλλαγή από κάθε δικαστικό έλεγχο. Σημαίνει συνδικαλιστική γραμμή και πρακτική που να μπορεί να συσπειρώνει πλατιές μάζες και να αναδεικνύει τη δυναμή τους.

Η ταξική ανασυγκρότηση δεν είναι μία υπόθεση ανεξάρτητη από τις πολιτικές εξελίξεις και τους γενικότερους πολιτικούς συσχετισμούς, συνδέεται στενά με την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος. Στη χώρα μας, όπως και παγκόσμια, η υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος είχε άμεσο αντίκτυπο στο συνδικαλιστικό κίνημα. Αυτή η σχέση είναι ένας νόμος αποδεδειγμένος και σημαίνει πως η πάλη των ταξικών δυνάμεων και των αριστερών αγωνιστών για την ταξική ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος συνδέεται αναπόσπαστα με την πάλη για την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος.