ΠΟΙΟΙ ΛΟΓΟΙ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
Ο σιδηρόδρομος σαν μεταφορικό μέσο ανθρώπων και προϊόντων έχει μία εξέχουσα θέση μέσα στα στοιχεία ανάπτυξης της οικονομίας των χωρών. Στις πιο πολλές χώρες του κόσμου ο σιδηρόδρομος είναι το βασικό χερσαίο μέσο μεταφοράς τόσο του ανθρώπινου δυναμικού όσο και των προϊόντων. Οι καπιταλιστικές χώρες ανέπτυξαν ισχυρά σιδηροδρομικά δίκτυα μεταφοράς και προχωρούσαν κάθε φορά σε αναγκαίους εκσυγχρονισμούς που απαιτούσαν οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του συστήματος. Ισχυρή ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου είχαμε επίσης και στη Σοβιετική Ένωση τα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης με τη δημιουργία ενός τεράστιου δικτύου που ένωνε την Ευρώπη με την Ασία με τον υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο που φτάνει και σήμερα μέχρι τις ακτές του Ειρηνικού ωκεανού.
Ενώ σε όλο σχεδόν τον κόσμο ο σιδηρόδρομος αποτέλεσε το κύριο μέσο μεταφοράς, στην Ελλάδα η πορεία ήταν αντίστροφη. Η δημιουργία του σιδηροδρομικού δικτύου εγκαινιάσθηκε απ’ το Χαρίλαο Τρικούπη στα τέλη του 1800 και από τότε ακολούθησε μια ανορθόδοξη πορεία λειτουργίας με πολλαπλές συνέπειες στη καπιταλιστική ανάπτυξη. Το βασικό δίκτυο λειτουργίας αφορούσε δύο κλάδους. Ο ένας ήταν ο κεντρικός άξονας σύνδεσης Αθήνας Θεσσαλονίκης με προέκταση προς το εξωτερικό και τοη Θράκη. Ο δεύτερος κλάδος αφορούσε τη σύνδεση της Πελοποννήσου με την Αθήνα.
Σήμερα ουσιαστικά η γραμμή Πελοποννήσου έχει καταργηθεί, αφού λειτουργεί μόνο ένα μικρό τμήμα μέσω του προαστιακού καθώς και κάποιες μικρές τοπικές διαδρομές όπως η γραμμή Κυλλήνη- Ολυμπία. Προβληματική επίσης είναι και η λειτουργία της μοναδικής ουσιαστικά γραμμής προς τη Βόρεια Ελλάδα, όπως φυσικά αναδείχθηκε με το τελευταίο εγκληματικό δυστύχημα στα Τέμπη. Οι «κακοτυχίες» του Ελληνικού σιδηροδρόμου έχουν τη ρίζα τους σε διάφορους παράγοντες που σχετίζονται και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ντόπιας μεγαλοαστικής τάξης και των συμφερόντων που υπηρετεί. Θα επιχειρήσουμε να προσδιορίσουμε ορισμένες απ’ αυτές τις αιτίες που συνδέονται και με τα τελευταία γεγονότα.
1. Η εποχή Σημίτη, η εποχή των μεγάλων έργων.
Στην εποχή της διακυβέρνησης απ’ τον Κώστα Σημίτη του ΠΑΣΟΚ, αποφασίστηκαν και μπήκαν σε εφαρμογή τα μεγάλα οδικά έργα, όπως η ολοκλήρωση του άξονα Αθήνας- Θεσσαλονίκης, ο άξονας Αθήνα- Πάτρα, καθώς και η σύνδεση με τη Δυτική Ελλάδα και φυσικά η Εγνατία οδός που συνδέει το λιμάνι της Ηγουμενίτσας με την Αλεξανδρούπολη. Τα έργα αυτά που είχαν ένα τεράστιο κόστος, ήταν σε μεγάλο βαθμό και αναγκαία, αλλά οδήγησαν στην εγκατάλειψη του σιδηροδρομικού δικτύου, αφού τα ποσά που διατέθηκαν για τον εκσυγχρονισμό του δικτύου χάθηκαν στα διάφορα σκάνδαλα, ενώ ταυτόχρονα συρρικνώθηκε με αποτέλεσμα το 2011, να καταργηθεί η γραμμή της Πελοποννήσου.
Στη πραγματικότητα φάνηκε με τον πιο καθαρό τρόπο ότι οι επιλογές του μεγάλου κεφαλαίου και των εθνικών εργολάβων ήταν ο κατασκευαστικός τομέας στους αυτοκινητόδρομους και τη γέφυρα Ρίου- Αντιρρίου. Έτσι σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών σε όλο τον κόσμο, στην Ελλάδα καταργήθηκε ο σιδηρόδρομος σαν μέσο μεταφοράς κυρίως των προϊόντων στον ηπειρωτικό κορμό της χώρας, που γίνεται σχεδόν αποκλειστικά με τα ατέλειωτα φορτηγά που κυκλοφορούν στους αυτοκινητόδρομους. Γι’ αυτό υποστηρίζουμε ότι η υποβάθμιση του σιδηροδρόμου είναι στρατηγική επιλογή της άρχουσας τάξης και όχι κάποια ευκαιριακή και τυχαία πολιτική κάποιας κυβέρνησης. Άλλωστε αυτός είναι ο λόγος της «εθνικής ομοψυχίας» απ’ τη μεριά των βασικών αστικών πολιτικών δυνάμεων διαχρονικά, απ ‘τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, αλλά και τις πιο σύγχρονες αστικές δυνάμεις, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.
2. Τα μνημόνια ολοκλήρωσαν την υποβάθμιση του σιδηροδρόμου.
Η εγκατάλειψη του σιδηροδρόμου εκδηλώθηκε με διάφορους τρόπους. Η υποβάθμιση των δρομολογίων είχε σαν αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί απ’ τους ταξιδιώτες αφού αν και θα έπρεπε να είναι το πιο γρήγορο μέσο μετάβασης ήταν όχι μόνο αργός όσο και με ελάχιστα δρομολόγια. Η μονή γραμμή εξ’ άλλου ήταν ένας ουσιαστικός λόγος των ατελείωτων καθυστερήσεων με αποτέλεσμα φυσικά να κάνει ασύμφορη ακόμα και τη μεταφορά των προϊόντων με το τρένο. Αν προσθέσει κανείς και όλα τα στοιχεία της κακοδαιμονίας των οργανισμών κοινής ωφέλειας που οφείλονταν στις πολιτικές επιλογές των διαφόρων πολιτικών κομμάτων που τους χρησιμοποιούσαν σαν χώρους εκλογικής πελατείας και φυσικά οι ατελείωτες μίζες με τις υπερκοστολογήσεις που επέβαλαν οι διάφοροι μεγαλοεργολάβοι- κουμπάροι των κυβερνόντων, δημιούργησαν ένα υπέρογκο χρέος στον ΟΣΕ που ξεπερνούσε τα 15δις ευρώ. Η οικονομική κρίση με την ουσιαστική χρεοκοπία της χώρας, επέβαλε τα μνημόνια που έφεραν τους πιο επώδυνους όρους και τα πιο σκληρά μέτρα για το λαό μας. Στο στόχαστρο μπήκε και ο σιδηρόδρομος και μάλιστα με διπλό τρόπο, αφού αποφασίστηκε πρώτον η ιδιωτικοποίηση του και δεύτερον η μεταφορά του χρέους στις πλάτες του λαού.
Σε ότι αφορά την ιδιωτικοποίηση ακολουθήθηκαν οι αποφάσεις της Ε.Ε. που πρόβλεπαν τη διάσπαση του ΟΣΕ, η μείωση του προσωπικού και στη συνέχεια η εκποίηση της. Οι κυβερνήσεις με ένα διαχρονικό τρόπο ακολούθησαν τις οδηγίες αυτές έτσι αρχικά ο ΟΣΕ «απαλλάχθηκε» από χρέη 15 περίπου δις, που μεταφέρθηκαν στο δημόσιο χρέος. Στη συνέχεια ο οργανισμός διασπάσθηκε στο τμήμα των υποδομών που έμεινε στη ΤΡΕΝΟΣΟΕ και στον τομέα της εκμετάλλευσης που ξεπουλήθηκε στο εξευτελιστικό ποσό των 45 εκατομμυρίων ευρώ στην Ιταλική κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων η οποία έχει και σήμερα την εκμετάλλευση και είναι το ίδιο υπεύθυνη για τα χάλια που επικρατούν στο σιδηροδρομικό δίκτυο μαζί με τη ΤΡΕΝΟΣΕ και τις κυβερνήσεις.
Τα αποτελέσματα όλης αυτής της πολιτικής συμπυκνώθηκαν στα συνεχώς αυξανόμενα προβλήματα στη λειτουργία του δικτύου, με τη συνεχή μείωση του ανθρώπινου δυναμικού, με τις πρωτοφανείς καθυστερήσεις στα απαιτούμενα έργα υποδομής στο δίκτυο και στην ασφάλεια του με το δυστυχώς αναμενόμενο αποτέλεσμα, το τελευταίο έγκλημα στα Τέμπη με τους δεκάδες νεκρούς και τραυματίες.
Σήμερα όλοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα. Χτες όμως όλοι φρόντιζαν γι’ αυτό. Οι μνημονιακές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ- ΝΔ. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ που υπέγραψε το ξεπούλημα στους Ιταλούς, ενώ την ίδια ώρα ο Τσίπρας δήλωνε ξεδιάντροπα ότι τα χρέη του ΟΣΕ θα τίναζαν στον αέρα την Ελλάδα.
Σήμερα όλοι ψάχνουν για εθνική συνεννόηση για να καλύψουν τα εγκλήματα τους. Κυρίως όμως για να σταματήσουν το ατελείωτο ποτάμι των λαϊκών κινητοποιήσεων που φοβούνται ότι μπορεί να γίνει μια πραγματική θύελλα και τους σαρώσει. Αν θα καταφέρουν να το σταματήσουν και να γλυτώσουν απ’ την οργή του λαού θα φανεί στο επόμενο διάστημα.