Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΒΑΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΗΠΑ ( Γιάννης Μακρίδης)

Οι αμερικάνικες-ΝΑΤΟικές βάσεις στην Ελλάδα: Σχέσεις πολιτικής-οικονομικής-στρατιωτικής εξάρτησης

Tον Οκτώβρη του 1953, οι εκπρόσωποι της Ελλάδας και των ΗΠΑ συμφώνησαν για την εγκατάσταση των στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα. Με αυτή τη συμφωνία  η ξενόδουλη άρχουσα τάξη ενίσχυσε την έτσι και αλλιώς σαθρή εξουσίας της, κάνοντας ταυτόχρονα ένα ακόμη σημαντικό βήμα στην πορεία πρόσδεσης της χώρας στον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ, κυρίαρχο εκείνη την περίοδο παγκόσμια. Είναι η  τρίτη κατά σειρά μετά το δόγμα Τρούμαν (1947) και τα επακόλουθά του, αλλά και την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ (1952). Η συμφωνία υπογράφτηκε από την κυβέρνηση Αλ. Παπάγου  με τη σύμφωνη γνώμη της αστικής αντιπολίτευσης  (Βενιζέλου -Πλαστήρα). Ας  δούμε αποσπάσματα από τη συμφωνία:

«Διά του παρόντος η Ελληνική Κυβέρνησις, υπό τας προϋποθέσεις και τους όρους τους καθοριζόμενους εν τη παρούση Συμφωνία, ως και επί τη βάσει των τεχνικών συνεννοήσεων, μεταξύ των αρμοδίων αρχών των δύο κυβερνήσεων, εξουσιοδοτεί την κυβέρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να χρησιμοποιή οδούς, σιδηροδρομικάς γραμμάς και χώρους και να κατασκευάζη, αναπτύσση, χρησιμοποιή και θέτη εν λειτουργία στρατιωτικά και βοηθητικά έργα εν Ελλάδι, οία αι αρμόδιαι αρχαί των δύο κυβερνήσεων ήθελον θεωρήσει κατά καιρούς ως αναγκαία διά την εφαρμογήν ή την προαγωγήν εγκεκριμένων σχεδίων του NATO. Η κατασκευή, ανάπτυξις, χρησιμοποίησις και θέσις εν λειτουργία τοιούτων έργων θα είναι σύμφωνος προς συστάσεις, τύπους και οδηγίας της Οργανώσεως της Βορειοατλαντικής Συνθήκης (NATO), όπου αύται είναι εφαρμόσιμοι.

Χάριν του σκοπού της παρούσης Συμφωνίας και συμφώνως προς τας μεταξύ των αρμοδίων αρχών των δύο κυβερνήσεων διεξαχθησομένας τεχνικάς συνεννοήσεις η κυβέρνησις των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δύναται να φέρη, εγκαθιστά και στεγάζη εν Ελλάδι προσωπικόν των Ηνωμένων Πολιτειών. Αι ένοπλαι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών και το υπό τον έλεγχόν των υλικόν δύνανται να εισέρχωνται, εξέρχωνται, κυκλοφορούν, υπερίπτανται ελευθέρως εν Ελλάδι και εις τα χωρικά της ύδατα, υπό την επιφύλαξιν οιασδήποτε τεχνικής συνεννοήσεως εις ην ήθελον προέλθη αι αρμόδιαι Αρχαί των δύο κυβερνήσεων. Αι ενέργειαι αύται απαλλάσσονται οιωνδήποτε τελών, δικαιωμάτων και φόρων».

Με τη συμφωνία αυτή, που συμπληρώθηκε το 1956, οι ΗΠΑ αποκτούσαν το δικαίωμα να εγκαταστήσουν όσες και όποιες στρατιωτικές βάσεις ήθελαν, να διακινούν ελεύθερα όποια και όσα στρατεύματα ήθελαν, χωρίς κανέναν απολύτως έλεγχο, και να έχουν, επιπλέον, το δικαίωμα της ετεροδικίας.

 Τα χρόνια 1959-61 εγκαθίστανται στο ελληνικό έδαφος πυρηνικά όπλα. Το 1967, με την εγκαθίδρυση της αμερικανοστήριχτης στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας  «ανθεί» η ασύδοτη παρουσία των Αμερικανών στην Ελλάδα, ενώ οι  εγκαταστάσεις, διαφόρων τομέων και αποστολών, είναι διάσπαρτες σ’ όλη την Ελλάδα, σε στεριά και σε λιμάνια.

Στην μεταπολίτευση

Από το 1974  και μετά οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις μπαίνουν σε νέο στάδιο. Σε μια περίοδο έντονου αντιαμερικανισμού για το λαϊκό κίνημα και  επαναπροσδιορισμού στα πλαίσια της εξάρτησης και των διεθνών σχέσεων της άρχουσας τάξης έγινε η μονογραφή το 1976 της νέας ελληνοαμερικανικής συμφωνίας  από τον Δ. Μπίτσιο και τον Χ. Κίσινγκερ.

Το έργο αυτό το έφερε σε πέρας η κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου.  «Η κυβέρνησή μου – έλεγε στην πρώτη του συνέντευξη σε αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο – θα ζητήσει εγγύηση των ανατολικών συνόρων μας. Εγγύηση που μπορεί να πάρει τη μορφή απλής δήλωσης, από μέρους της κυβέρνησης των ΗΠΑ, ότι τα σύνορα της Ελλάδας είναι εγγυημένα, απέναντι σε κάθε απειλή». Έξι χρόνια αργότερα εξακολουθεί να ζητάει την ίδια «εγγύηση». Μόνο που, στο μεταξύ, οι βάσεις έμειναν στην Ελλάδα.

Από την πλευρά των Αμερικανών τα πράγματα είναι πολύ πιο καθαρά. Ήθελαν τον εκσυγχρονισμό της συμφωνίας του 1953 από τη δική τους σκοπιά,  κυρίως για την επέκταση της σφαίρας δράσης τους στη Μέση Ανατολή και στον Περσικό  στον ανταγωνισμό τους με την ιμπεριαλιστική ΕΣΣΔ και του δορυφόρους της.

Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ

Οι βάσεις είχαν γίνει για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το παραμύθι μιας «εθνικά ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής» που στηριζόταν στους αμερικανικούς εξοπλισμούς δήθεν έναντι της Τουρκίας και της επίσης υποτιθέμενης αμερικανοΝΑΤΟικής προστασίας των συνόρων στο Αιγαίο από τη σύμμαχο στο ΝΑΤΟ Τουρκία! Δηλαδή, οι Αμερικανοί είχαν ουσιαστικά τον πρώτο λόγο για τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, τα οποία τότε δε φαίνονταν ότι εκχωρούνταν ανοιχτά (σήμερα η ΝΑΤΟποίηση του Αιγαίου είναι δεδομένη), αλλά η ίδια η κυβέρνηση του Παπανδρέου στον ανταγωνισμό με την Τουρκία τα ΝΑΤΟποιούσε. Και αυτό ονομαζόταν προστασία, με ανταλλαγή την παραμονή και ενίσχυση των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα!

Κυβέρνηση Ν.Δ.

Τον Απρίλη του 1990,  η ΝΔ με πρωθυπουργό τον Κ. Μητσοτάκη  δέχεται νέα  συμφωνία για την παραμονή των βάσεων, που είχε καταλεχτεί ήδη από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν είχαν πέσει ακόμη οι υπογραφές. Την υπέγραψαν τον Ιούλη της ίδιας χρονιάς. Το νέο χαρακτηριστικό είναι η κατ’ έτος ανανέωσή της.

Ξανά κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ

Το 2001 υπογράφτηκε στα πλαίσια της ετήσιας ανανέωσης παραμονής των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα, συμπληρωματική συμφωνία με τον τίτλο «Συνολική Τεχνική Συμφωνία μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και ΗΠΑ», που ήρθε προς κύρωση στη Βουλή από την κυβέρνηση Γ.Παπανδρέου. Πρόκειται για τη συμφωνία που καθιερώνει καθεστώς γενικευμένης ετεροδικίας για όλους τους Αμερικανούς (καθεστώς ετεροδικίας υπήρχε και πριν, αλλά τώρα επεκτάθηκε, αφού επεκτάθηκε και η κίνηση των ΑμερικανοΝΑΤΟικών σ’ όλη την Ελλάδα, προκειμένου να διευκολύνεται η διεξαγωγή των πολέμων), στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό, που βρίσκονται με κρατική αποστολή στην Ελλάδα.

Η συμφωνία αυτή ήταν συμπληρωματική της μέχρι τότε ισχύουσας συμφωνίας για τις αμερικανικές βάσεις, δηλαδή της συμφωνίας του 1990 (MDCA). Η συμπληρωματική αυτή συμφωνία καλύπτει εκτός από το προσωπικό των βάσεων και τους Αμερικανούς που υπηρετούν στις ΝΑΤΟικές εγκαταστάσεις και στα ΝΑΤΟικά στρατηγεία στην Ελλάδα και οποιονδήποτε άλλο Αμερικανό πολίτη, στον οποίο θα δίνεται το «χρίσμα» του μέλους της αποστολής. Είναι χαρακτηριστικό ότι βάση για την παρούσα συμφωνία, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση, είναι εκτός από τη συμφωνία του 1990, η «Σύμβαση μεταξύ των κρατών – μελών της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού για το Νομικό Καθεστώς των Δυνάμεων αυτών» του 1951.

Ειδικότερα στο άρθρο 2 ορίζεται «το πεδίο εφαρμογής της Συμβάσεως, το οποίο περιλαμβάνει τις δυνάμεις των ΗΠΑ, τα μέλη της δυνάμεως και το πολιτικό προσωπικό που υπηρετούν στις ευκολίες των ΗΠΑ στην Ελλάδα ή βρίσκονται σε εκτέλεση υπηρεσίας στην Ελλάδα, καθώς και στα εξαρτώμενα από αυτούς μέλη». Με αυτή τη συμπληρωματική συμφωνία τα μέλη οποιουδήποτε είδους κρατικής αποστολής των ΗΠΑ, θα μπορούν να παραβιάζουν τους ελληνικούς νόμους και να διαπράττουν εγκλήματα επί του ελληνικού εδάφους, χωρίς το φόβο της τιμωρίας από τον ελληνικό νόμο. Η ετεροδικία θεσμοθετείται με την παραίτηση των ελληνικών αρχών από το δικαίωμα άσκησης ποινικής δίωξης κατά των Αμερικανών.

Tα επόμενα χρόνια.

Οι νέες επιχειρησιακές και στρατιωτικές  δυνατότητες των ΗΠΑ, η διεύρυνση του ρόλου του ΝΑΤΟ στις χώρες της Μεσογείου  και οι ιμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ε.Ε.) οδήγησαν στην επαναδιάταξη των  αμερικανικών βάσεων στην περιοχή. Αυτές παραμένουν μόνιμο ορμητήριο του ιμπεριαλισμού και καταδεικνύουν τον βαθειά εξαρτησιακό ρόλο των ΗΠΑ και των υπόλοιπων Νατοϊκών στην πολιτική, οικονομική, στρατιωτική ζωή της Ελλάδας. Οι επεμβάσεις στην πρώην Γιουγκοσλαβία, Αφγανιστάν, Ιράν, Λιβύη, Συρία κλπ καταδεικνύουν τις νέες στρατιωτικές δυνατότητες των στρατιωτικών βάσεων. Σήμερα οι διευκολύνσεις των αμερικανοΝΑΤΟικών πλέον βάσεων αποτελούν υποχρέωση της Ελλάδας έναντι της συμμαχίας στην οποία ανήκει. Δηλαδή, οι βάσεις δεν περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή, αλλά όλη η χώρα και οι Ένοπλες Δυνάμεις της είναι στην υπηρεσία του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, βάσεις του ΝΑΤΟ αποτελούν κατά περίπτωση και όλα τα λιμάνια και αεροδρόμια της χώρας. Όλη η Ελλάδα είναι μια βάση εξόρμησης για την επιβολή των τυχοδιωκτικών σχεδίων της «νέας τάξης πραγμάτων» στην περιοχή.

 Οι ΗΠΑ διαθέτουν σήμερα στην Ελλάδα τη βάση της Σούδας, που αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα στηρίγματα του 6ου Στόλου και έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο σημείο, ώστε να εξετάζεται η δημιουργία και άλλης βάσης στο Τυμπάκι της Κρήτης, γιατί ακόμη και η αεροναυτική βάση στην ευρύτερη περιοχή των Χανίων δεν επαρκεί. Ακόμα, στη Λάρισα, πέρα από τη Βάση των drones λειτουργούν τα νατοϊκά Στρατηγεία για την επιτήρηση των βαλκανικών χωρών και στρατηγείο επιφορτισμένο με άλλες αρμοδιότητες. Επίσης, στο Κιλκίς δρα η 71η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία, ενώ στον κατάλογο των βάσεων  -αεροπορικού κυρίως προσανατολισμού- βρίσκονται οι βάσεις της Ανδραβίδας, του Άκτιου κ.ά. Πρέπει, τέλος, να υπογραμμιστεί η περίπτωση του Άραξου, όπου παρά τις καταγγελίες για εγκατάσταση «ειδικών» όπλων, μέχρι και πυρηνικών, δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία κυβερνητική διάψευση.

     Πέρα, βέβαια, από την αναβάθμιση των τωρινών βάσεων και τη συζήτηση για τη δημιουργία νέων στην Κάρπαθο, τη Σύρο, την Αλεξανδρούπολη, το Καστελόριζο και άλλα μέρη της χώρας, η εξάρτηση της χώρας μας από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό αφορά και το κυριολεκτικό ξεπούλημα βασικών τομέων της ελληνικής οικονομίας στα αρπαχτικά μονοπώλια των ΗΠΑ και της ΕΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η παρουσία δεκάδων αμερικάνικων εταιριών-κολοσσών στη φετινή ΔΕΘ, οι οποίες επιθυμούν να πραγματοποιήσουν «επενδύσεις» στη χώρα, καθώς και η επιχείρηση ενεργειακής «αξιοποίησης» της Βόρειας Ελλάδας, που με βάση τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, θα αποτελέσει μια τεράστια ζώνη αμερικάνικων και ευρωπαϊκών οικονομικών δραστηριοτήτων.

Γιάννης Μακρίδης