Αλήθειες και ψέματα για το «Μακεδονικό ζήτημα»
Για το έθνοςΗ συζήτηση για τον ορισμό και την έννοια του έθνους γιγάντωσε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν από τη βάρβαρη πολιτική των μεγάλων δυνάμεων (Γερμανία-Αυστροουγγαρία-Ρωσία-Αγγλία-Γαλλία-Ιταλία) αλλά και κρατών-φυλακή, όπως ήταν η Οθωμανική αυτοκρατορία, γεννιόταν το πρώτο μεγάλο αντιαποικιακό απελευθερωτικό ρεύμα που γεννούσε έθνη-κράτη. Το δεύτερο κύμα προέκυψε ύστερα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το τρίτο -πιο σύγχρονο- ύστερα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κόμμα των μπολσεβίκων ανέθεσε στον Ι.Β.Στάλιν να παρουσιάσει τις θέσεις του για το ζήτημα του έθνους. Ο τελευταίος συνέγραψε το βιβλίο «Ο μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα» (Βιέννη 1912/1913), το οποίο αποτελεί και την πλέον ολοκληρωμένη επιστημονική μελέτη για το ζήτημα.
Το έθνος παρουσιάζεται στην ιστορία της κοινωνικής εξέλιξης, δεν είναι ούτε αιώνιο -όπως ισχυρίζονται οι αστοί πολιτικοί και ιστοριογράφοι- αλλά ούτε εγκεφαλική, φαντασιακή κατασκευή, όπως, ανόητα, λένε οι κοσμοπολίτες τάχα αντιεθνικιστές.
Σύμφωνα με τον ορισμό του Στάλιν, «έθνος είναι η ιστορικά διαμορφωμένη σταθερή κοινότητα ανθρώπων που εμφανίστηκε πάνω στη βάση της κοινότητας στη γλώσσα, στο έδαφος, στην οικονομική ζωή και στην ψυχοσύνθεση που εκδηλώνεται στην κοινότητα, της κουλτούρας». Αυτά τα τέσσερα στοιχεία (γλώσσα, οικονομία, έδαφος, κουλτούρα) πρέπει να λαβαίνονται παρμένα στο σύνολο τους και όχι ξεχωριστά, αλλιώς θα ξεπέσουμε σε λάθη και μονομέρειες. Αν πχ λάβουμε υπόψιν μόνο τη γλώσσα, δε θα μπορέσουμε να καταλάβουμε τη διαφορά Αγγλίας και ΗΠΑ που μιλούν την ίδια γλώσσα. Αν πάλι πάρουμε σαν μοναδικό παράγοντα το έδαφος και την οικονομία, δε θα προσεγγίσουμε σωστά τα πολυεθνικά κράτη όπως είναι η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, κλπ. Το έθνος δεν είναι προαιώνιο και αμετάβλητο κοινωνικό μέγεθος. Πρόκειται για ένα δημιούργημα της εποχής του καπιταλισμού. Στην αρχαία Ελλάδα οι διάφορες πόλεις-κράτη (Αθήνα-Σπάρτη-Κόρινθος) μιλούσαν κατά βάση την ίδια γλώσσα, ωστόσο σε κανέναν δεν πέρασε η ιδέα ότι αποτελούσαν ένα έθνος. Οι διάφορες συμμαχίες τους (αντιπερσική-αντιμακεδονική, κλπ) γίνονταν στη βάση των ιδιαίτερων συμφερόντων τους και όχι γιατί αισθάνονταν πως ήσαν μέλη του ίδιου έθνους. Το ίδιο συνέβη και κατά τη διάρκεια του «μεγάλου Μεσαίωνα», όπου οι άνθρωποι βρίσκονταν δεμένοι με τη γη, τον αυτοκράτορα, τον τσιφλικά, τον βογιάρο, αλλά δεν είχαν καμία «εθνική συνείδηση». Η ορμητική άνοδος των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής έσπασε τις φεουδαρχικές σχέσεις, απελευθέρωσε μαζικά τους δουλοπάροικους, τσάκισε τους βασιλιάδες, τους βαρόνους, τους πρίγκηπες, ανέτρεψε όλα τα «μικροσύνορα» και δημιούργησε τις βάσεις για ευρύτερα κοινωνικά σύνορα. Ήρθε στην επιφάνεια το «έθνος-κράτος». Το τελευταίο δημιούργησε νέες αγορές και οικονομία, καθιέρωσε το εθνικό νόμισμα και μία λίγο-πολύ συγκεντρωτική και ενιαία κρατική δομή. Αυτό δε σήμαινε πως εξαφανίστηκαν μεμιάς οι παλιές επιβιώσεις του παρελθόντος ή δεν είχαμε παλινορθώσεις όπως είναι η βασιλεία (ελέω θεού). Ωστόσο, ο καπιταλισμός και η νέα αστική εποχή που γεννήθηκε μέσα από επαναστάσεις, καθιέρωσαν -ιδιαίτερα στη δυτική Ευρώπη- ένα νέο είδος κρατικής δομής που έμελλε να είναι κυρίαρχη ως τις μέρες μας.
Τα Βαλκάνια - Οι αντιθέσεις (Ιστορική αναδρομή)
Στα τέλη του 19ου αιώνα η δημιουργία της γερμανικής αυτοκρατορίας, του ιταλικού βασιλείου, η Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, αλλάζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες και τον ευρωπαϊκό χάρτη. Τα 36 μικρά κράτη, μόνο στη Γερμανία, αντικαθίστανται με την πολιτική Βίσμαρκ σ’ ένα μεγάλο και ισχυρό εθνοκράτος. Το 1870 η Πρωσία επιτίθεται στη Γαλλία. Ταυτόχρονα, στη ΝΑ Ευρώπη οι ανταγωνισμοί Ρωσίας και Αγγλίας οξύνουν την κρίση στην τεράστια -ακόμα- Οθωμανική αυτοκρατορία. Η Ρωσία θέλει μια τεμαχισμένη Τουρκία για να βγει στη Μεσόγειο και οι Αγγλογάλλοι το αντίθετο. Έτσι, η εξέγερση (1873) στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ενάντια στους Τούρκους έχει την «πλάτη» της Ρωσίας, αλλά έχει απέναντι την Αυστροουγγαρία και την Αγγλία. Η πολεμική σύγκρουση Ρωσίας-Τουρκίας θα καταλήξει σε βάρος της δεύτερης, η οποία, στην ιστορική κάθοδό της, θα παραχωρήσει στον Τσάρο πολλά εδάφη και θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Ρουμανίας, Σερβίας, Μαυροβουνίου (Συνθήκη Αγίου Σεφάνου-1875). Ο Ένγκελς επισημαίνει ότι «οι μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις της ηπείρου χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα που το ένα απειλεί το άλλο. Η Ρωσία και η Γαλλία από τη μία πλευρά, η Γερμανία και η Αυστρία από την άλλη». Όλος ο κόσμος μοιράστηκε στους αποικιοκράτες, ενώ στο τέλος του 19ου αιώνα οξύνονται οι αντιθέσεις Αγγλίας και Γερμανίας. Η γερμανική βιομηχανία και το εμπόριο αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς και πάντως γρηγορότερα από της Αγγλίας. Το νέο εδαφικό μοίρασμα του κόσμου οδηγεί λίγο αργότερα τον Λένιν να το σημειώσει σαν βασικό γνώρισμα του ιμπεριαλισμού που αντικαθιστά την αποικιοκρατία. Στις αρχές του 20ου αιώνα, στο προσκήνιο μπαίνουν ορμητικά οι ΗΠΑ σαν μεγάλη αποικιακή δύναμη. Στα Βαλκάνια, όλοι οι λαοί που στενάζουν κάτω απ’ τον Οθωμανικό ζυγό και τις καθυστερημένες «ασιατικές» σχέσεις παραγωγής, ετοιμάζονται για εξεγέρσεις. Οι νέες αστικές τάξεις των Βαλκανίων είναι έτοιμες ν’ αποτινάξουν τον τούρκικο ζυγό και να αντιταχθούν στην Αυστροουγγαρία που τις μισεί και εποφθαλμιά την έξοδο στην Αδριατική. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η περιοχή της Μακεδονίας συμπεριλάβαινε το ελληνικό τμήμα, το σέρβικο (σημερινή Γιουγκοσλαβική Μακεδονία) και ένα μικρότερο στη Βουλγαρία. Η γλώσσα τους ήταν ένα μείγμα με βασικό κορμό τα σλάβικα. Από κανένα τμήμα τους δεν τίθεται η έννοια του ξεχωριστού έθνους, όπως ανιστόρητα κάνει ο εθνικισμός στη γειτονική χώρα.
Για την ιστορία σημειώνουμε ότι τα οθωμανικά μιλιέτια ήταν τέσσερα. Το Ρουμ Μιλιέτ, με αρχηγό τον ορθόδοξο Πατριάρχη, το μουσουλμανικό μιλιέτ, το εβραϊκό, το αρμένικο και φυσικά στην περιοχή της σημερινής Ελλάδας, κυρίαρχο γλωσσικό όργανο είναι τα ελληνικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σε κάθε ξεχωριστή γλώσσα δεν υπήρχαν δάνειες λέξεις ως αποτέλεσμα της πολύχρονης συνύπαρξης των πληθυσμών. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη μισοφεουδαρχική οργάνωση της οικονομίας και κοινωνίας, έντονες αντιθέσεις πόλης-υπαίθρου, τσιφλίκια, ελεύθερη γεωργία στα ορεινά, πατριαρχική οργάνωση στους σλάβικους πληθυσμούς (ζάντρουγκα). Από το 1870 οι Βούλγαροι έχουν συγκροτήσει τη δική τους τοπική εκκλησία και θεωρούνται σχισματικοί από το Φαναριώτικο Πατριαρχείο και το ελληνικό κράτος. Το 1893 σλαβόφωνοι Μακεδόνες αστοί, ριζοσπάστες, σοσιαλίζοντες, ιδρύουν την εσωτερική μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ ή VMRO στα σλάβικα). Η ΕΜΕΟ παλεύει για την απόσχιση από την Οθωμανική αυτοκρατορία μ’ ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα όπως τη διανομή των τσιφλικιών στους αγρότες, αστικό εκσυγχρονισμό, κλπ. Οι αυτονομιστές της ΕΜΕΟ οργανώνουν την εξέγερση στον Προφήτη Ηλία (Ιλιντεν στα σλάβικα) τον Αύγουστο του 1903. Η εξέγερση πνίγεται στο αίμα από τον τούρκικο στρατό και ένα χρόνο αργότερα το κράτος της Ελλάδας, βλέποντας ότι μένει πίσω στον αντιτουρκικό αγώνα, στέλνει τις πρώτες ομάδες των λεγόμενων Μακεδονομάχων, με γνωστότερο τον Παύλο Μελά, ο οποίος σκοτώνεται από τους Τούρκους.
Η αστική επανάσταση των Νεότουρκων (1910) δεν αλλάζει τα πράγματα. Στα Βαλκάνια ξεκινά ο πρώτος γύρος των πολέμων το 1912-13 και η γεωγραφική Μακεδονία διανέμεται ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Σερβία και τη Βουλγαρία, με την τελευταία να θεωρεί τον εαυτό της «ριγμένο» από τη μοιρασιά. Το 1919 με τη λέξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η Βουλγαρία υπογράφει μία συνθήκη «ανταλλαγής πληθυσμών», η οποία ολοκληρώνεται μετά τη Μικρασιατική εκστρατεία και έτσι το 1923 στα εδάφη της Βόρειας Ελλάδας (Μακεδονία, Θράκη) εγκαθίστανται ελληνικοί πληθυσμοί. Το 1944, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ελευθερώνεται η Γιουγκοσλαβία από τους αντάρτες του Τίτο, οι σλαβόφωνοι Σλαβομακεδόνες της νότιας Γιουγκοσλαβίας συγκροτούν την Ομόσπονδη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η οποία είναι πλέον τμήμα της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Η ονοματολογία και οι μορφές αλυτρωτισμού παραμένουν σε νεκροφάνεια ώσπου η διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας και ο κατακερματισμός που επιβάλουν οι ιμπεριαλιστές (Σερβία, Κροατία, Σλοβενία, Βοσνία/Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Γιουγκ.Μακεδονία) ξαναφέρνει τον εθνικισμό και των δύο πλευρών στο προσκήνιο. (Για την ιστορία σημειώνουμε ότι στις απογραφές του ελληνικού κράτους δεν υπάρχει καταγραφή για Σλαβομακεδόνες, ενώ στις εκλογές στα μέσα της δεκαετίας του ' 90, ο συνδυασμός «Ουράνιο τόξο» που εξέφραζε την μειονότητα, πήρε -κυρίως στην περιοχή της Φλώρινας- περίπου 6.000 ψήφους.
Η αντικειμενική πραγματικότητα
Απέναντι στην υλιστική προσέγγιση για το έθνος και φαινομενικά αντίθετα με τους αστούς ιστοριογράφους στέκουν οι κοσμοπολίτες οπαδοί του φαντασιακού. Σύμφωνα με αυτούς το έθνος είναι μία «ιδεολογική κατασκευή», ένα πράγμα που φτιάχτηκε σκόπιμα από τα πάνω. Πρόκειται για μια θεωρητική αναρχοανοησία που δεν αντέχει στην κριτική. Εισαγωγείς της «φαντασιακής θεώρησης» και πατριάρχες του αντιεθνικισμού ήταν (και είναι;) η ομάδα του περιοδικού «θέσεις» (Γ.Μηλιός, Τ. Κωστόπουλος, Δ.Λιθοξόου) που έκαναν πολύ θόρυβο τη δεκαετία του '90, πριν προσχωρήσουν με τις αποσκευές τους στον ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με τον Τ.Κωστόπουλο «μια πιο σύγχρονη (!) και πιο σωστή προσέγγιση αντιμετωπίζει το έθνος ως ιδεολογία, ως ιδεολογικό φαινόμενο και μάλιστα ως κυρίαρχη μορφή ιδεολογίας στη σύγχρονη αστική κοινωνία». Πρόκειται για μία άλλη ένδειξη του εγωισμού των διανοούμενων που θέλουν να θεωρούν πως όλα τα υλικά πράγματα εκπορεύονται και καταλήγουν στον χώρο της ιδεολογίας, δηλαδή στη σφαίρα που πραγματεύεται η διανόηση. Δεν υπάρχει υλική πραγματικότητα, αντικειμενικός κόσμος, χειροπιαστά πράγματα, αλλά όλα εκπηγάζουν και ερμηνεύονται από την ομάδα των διανοητών. Πρόκειται για την αποθέωση του σχετικισμού και του υποκειμενισμού. Ο κόσμος παύει να υπάρχει έως ότου βρεθεί ο επιστήμονας που θα μας τον παρουσιάσει και τα έθνη υπάρχουν μόνο στα μυαλά των ανθρώπων, τα σύνορα είναι άυλα και τα συντάγματα χαρτιά χωρίς νόημα. Όποιος θέλει να λέγεται μαρξιστής δεν έχει καμία σχέση με τους διανοητές του φαντασιακού και τα έθνη -όχι επειδή το λένε οι μαρξιστές- υπάρχουν ανεξάρτητα από την ομάδα των «θέσεων».
Οι εξελίξειςανάμεσα στις δύο χώρες
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου δημιουργήθηκε η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας στο πλαίσιο της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας (Σερβία, Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σλοβενία, Μαυροβούνιο, Μακεδονία) και αποχτήθηκε αυτοκέφαλη Μακεδονική εκκλησία. Το 30% του πληθυσμού δηλώνουν Αλβανοί. Το 1991 η κυβέρνηση της πΓΔΜ με τον Τίτο Γκλιγκόροφ προχώρησε σε δημοψήφισμα, με το οποίο ονομάστηκε σε Δημοκρατία της Μακεδονίας, και ανακήρυξη σε ανεξάρτητο κράτος, ενώ το Νοέμβρη 1991 ψηφίστηκε το νέο Σύνταγμα στο οποίο περιγράφονται αλυτρωτικές βλέψεις. Η ελληνική κυβέρνηση Μητσοτάκη αντιδρά και οι χώρες της ΕΕ, στη συνάντηση της Λισαβόνας (1991), αναγνωρίζουν ως Μακεδονία την πΓΔΜ, με τον μεσολαβητή του ΟΗΕ, Σάιρους Βανς, να «προσπαθεί» να κατευνάσει τα πνεύματα. Το 1994 η κυβέρνηση Παπανδρέου παίρνει μέτρα ενάντια στην πΓΔΜ, όπως αποκλεισμός των εμπορευμάτων της από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το 1995 υπήρξε ενδιάμεση συμφωνία, με την κυβέρνηση της πΓΔΜ να συμφωνεί στην αλλαγή της σημαίας της και σ’ άλλα μέτρα, έτσι ώστε οι δύο χώρες να ιδρύουν αντίστοιχα γραφεία συνδέσμων. Μετά τους βομβαρδισμούς στη Σερβία (1999), οι ΗΠΑ με την κυβέρνηση Μπους αναγνωρίζουν μονομερώς την πΓΔΜ ως Μακεδονία, ενώ το 2008 στη Σύνοδο του Βουκουρεστίου ο Κ.Καραμανλής επιμένει στη μη χρησιμοποίηση του ονόματος Μακεδονία. Αμέσως μετά, ο δεξιός Ν.Γκρουέφσκι «καλλώπισε» τα Σκόπια κι άλλες πόλεις με πληθώρα αγαλμάτων που παραπέμπουν άμεσα ή έμμεσα στην αρχαιότητα της εποχής του Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πρόκειται προφανώς για μία πολιτική κίνηση εθνικιστικού συμβολισμού και ανοησίας, που θέλει σήμερα να υπερβεί η ακραία ευρωπαιόφιλη και αμερικανόδουλη κυβέρνηση Γκ.Ζάετζ.
Η θέση μας
Η πολιτική μας θέση στηρίζεται πάνω στη συσσωρευμένη κομμουνιστική επαναστατική πείρα και θέλει να υπηρετήσει τα μακροπρόθεσμα στρατηγικά συμφέροντα των λαών της περιοχής. Δεν εξαντλείται στα εφήμερα όρια του οππορτουνισμού, του εθνικισμού και της εθνικής υποτέλειας.
- Έξω το ΝΑΤΟ από τα Βαλκάνια
- Λαοί των Βαλκανίων ενωθείτε, στον ιμπεριαλισμό αντισταθείτε
- Έξω από την ΕΕ και κάθε ιμπεριαλιστικό συνασπισμό
- Αγώνας ενάντια στον αντιδραστικό εθνικισμό και την υποτέλεια στον ιμπεριαλισμό (Ελλάδας - Γιουγκ. Μακεδονίας)
- Καμία αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια