Τι κρύβεται πίσω από τη φράση "κατ' επάγγελμα αγρότες"
Επειδή πολύς λόγος γίνεται για το θέμα των «κατ’ επάγγελμα» αγροτών και μη, είναι σκόπιμο να δοθούν κάποιες εξηγήσεις.
Με το Νόμο 3874/2010 «Περί Μητρώου Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων» (ΜΑΑΕ) η τότε κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, επιχείρησε να βάλει ταφόπλακα στο στρώμα εκείνο της αγροτιάς, τους μικρογεωργούς που έχουν στην κατοχή τους ένα ή περισσότερα μικρά κομμάτια γης από την καλλιέργεια των οποίων καλύπτουν ένα μέρος των αναγκών της οικογένειάς τους και του νοικοκυριού τους χωρίς να καταφεύγουν στη μίσθωση εργατών. Με δυο λόγια η αναφορά γίνεται για τη φτωχή αγροτιά που αντιπροσωπεύει σήμερα και το πολυπληθέστερο κομμάτι της υπαίθρου. Αυτό το στρώμα της αγροτιάς, για την κάλυψη των αναγκών των οικογενειών του ασκεί κατά κανόνα και άλλη δραστηριότητα (οικοδόμοι, εργάτες σε γειτονικά εργοστάσια μεταποίησης ή σε συνεταιριστικές οργανώσεις κ.ά.) αφού δε μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους με το εισόδημά τους από τη γεωργία.
Σύμφωνα με το ΜΑΑΕ, εγγράφονται υποχρεωτικά όλα τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ασκούν αγροτική δραστηριότητα, αλλά ακόμα και νησιώτες αγρότες που πέρα από τη μικροκαλλιέργεια, νοικιάζουν και κάποια δωμάτια κατά την τουριστική περίοδο. Όμως και πέρα από αυτή την κατηγορία, στο Μητρώο εντάσσονται και επιχειρηματίες αγροτοτουριστικών μονάδων ή μονάδων διαχείρισης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ή φωτοβολταϊκών!
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.3874/10: «Επαγγελματίας αγρότης θεωρείται το ενήλικο φυσικό πρόσωπο που έχει δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο εφόσον πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) Είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης.
β) Είναι ασφαλισμένος στον Οργανισμό Γεωργικής Ασφάλισης (ΟΓΑ), ή συνταξιοδοτείται από τον ΟΓΑ. Στην περίπτωση, όμως, που επαγγελματίας αγρότης ασφαλισμένος στον ΟΓΑ αλλάξει κύριο κλάδο ασφάλισης λόγω λειτουργίας αγροτουριστικών μονάδων ή μονάδων διαχείρισης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διατηρεί την εγγραφή του στο Μητρώο.
γ) Ασχολείται επαγγελματικά με αγροτική δραστηριότητα στην εκμετάλλευση τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του και λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 35% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του. (η νέα πρόταση του υπουργείου ΑΑ&Τ είναι το 35% να γίνει 50%)
δ) Ειδικά οι απασχολούμενοι στην αλιευτική παραγωγή εγγράφονται ως αγρότες στο μητρώο εφόσον επιπρόσθετα είναι κάτοχοι επαγγελματικής άδειας ατομικής αλιείας και άδειας επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους».
Αν για παράδειγμα, ένας «κατ’ επάγγελμα» αγρότης που καλλιεργεί 40 στρέμματα καλαμπόκι (χωρίς να κάνει άλλη δουλειά), θα παράγει (1.100 κιλά/ στρ.κ.μ.) 44.000 κιλά καλαμπόκι. Με βάση την τρέχουσα τιμή των 013-0,14 €/κιλό, θα έχει μία πρόσοδο 6.140 €. Επιπλέον θα πάρει από την ενιαία κοινοτική ενίσχυση 40 €/στρ., δηλ. άλλα 1.600 €. Αν από το σύνολο των 7.760 € αφαιρεθούν τα έξοδα καλλιέργειας που κυμαίνονται γύρω στο 30% της καλλιέργειας, δηλ. 1.842 €, το καθαρό φορολογητέο εισόδημα που απομένει είναι 5.918 €.
Με βάση το νέο Ασφαλιστικό, ο αγρότης αυτός υπάγεται στη 2η κλίμακα και άρα η ετήσια εισφορά που θα πληρώσει είναι 1.792,37 €, ενώ με βάση το νέο Φορολογικό, το εισόδημα των 5.918 € φορολογείται με 20% (για το 2016, ενώ από το 2017 η φορολογία γίνεται 26%), δηλ. θα πληρώσει φόρο 1.183,6 € και επιπλέον προκαταβολή φόρου για το επόμενο χρόνο, το 75% του φόρου του δηλ. άλλα 887,7 €. Επομένως από το εισόδημα των 5.918 € απομένουν μετά την αφαίρεση της ασφαλιστικής εισφοράς και του φόρου, 2.054,33 €. Από το εισόδημα αυτό αν αφαιρεθούν τυχόν ΕΝΦΙΑ (για το σπίτι που μένει και για το χωράφι του), τυχόν πληρωμές για τις δηλώσεις ΟΣΔΕ, κάποια τα ασφάλιστρα στον ΕΛΓΑ, κάποια πάγια έξοδα (ΟΤΕ, ΔΕΗ σπιτιού, κλπ.), ζήτημα είναι αν θα του απομείνουν 1.500 € για να περάσει όλη τη χρονιά και να προαγοράσει τα αγροεφόδια (σπόρους, λιπάσματα, φάρμακα, πετρέλαια, κ.α.) για την επόμενη καλλιέργεια.
Κι επειδή αυτό το παράδειγμα αντανακλά πάνω στο 50% της φτωχομεσαίας αγροτιάς, είναι προφανέστατο πως αυτό το κομμάτι, αναγκάζεται να κάνει και άλλη δραστηριότητα για να ζήσει. Τώρα, αν η νέα του δραστηριότητα είναι «μαύρη», πάει καλά και διατηρεί έτσι την έννοια του «κατ’ επάγγελμα» αγρότη αφού το 100% του εισοδήματός του προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα. Αν η νέα του δραστηριότητα τον υποχρεώσει να έχει «μπλοκάκι», ή να του βάζει ένσημο ΙΚΑ ή άλλου Ταμείου (εξαρτημένη εργασία), τα πράγματα δυσκολεύουν, καθώς αν το εισόδημα από την εξωαγροτική δραστηριότητα υπερβαίνει το 50% του αγροτικού του εισοδήματος (με βάση τη νέα τροποποίηση του Ν.3874/10), τότε παύει να θεωρείται «κατ’ επάγγελμα» αγρότης και άρα δεν μπορεί να παίρνει τις κοινοτικές επιδοτήσεις/ενισχύσεις, ή να έχει τα άλλα πλεονεκτήματα που ενδεχομένως να παραχωρηθούν στους «κατ’ επάγγελμα» αγρότες.
Θυμίζουμε, πως για τις χιλιάδες αγρότες των νησιών ή τουριστικών θερέτρων, ο αγροτουρισμός (ενοικίαση δωματίων, μαγαζί πώλησης αγροτικών προϊόντων, κλπ.) υπάγεται στο ΜΑΑΕ, και άρα αυτή η κατηγορία θεωρείται «κατ’ επάγγελμα» αγρότες.
Είναι φανερό πως επίκειται άλλη μία προσπάθεια ξεκληρίσματος της φτωχομεσαίας αγροτιάς, απόλυτα σύμφωνης με το μοντέλο του επιχειρηματία αγρότη που προδιαγράφει η ΚΑΠ. Και φυσικά τα δύο κόμματα της μεγαλοαστικής τάξης, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αλλά και η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αναφερόμενα στην ΕΕ και την εφαρμοζόμενη ΚΑΠ, δεν διαφωνούν επί της ουσίας. Οι διαφορές τους είναι επιδερμικές, σχεδόν ανύπαρκτες και αφορούν κυρίως σε θέματα χειρισμών.
Για τα κόμματα αυτά, η ανάπτυξη της ελληνικής Γεωργίας θα προέλθει από το ξεκλήρισμα της φτωχομεσαίας αγροτιάς και τη συγκέντρωση της γης σε μεγάλες αγροτικές εκμεταλλεύσεις και παράλληλα με τον προσανατολισμό των μεγαλοαγροτών και των γεωργικών επιχειρήσεων σε «νέες πρωτοπόρες καλλιέργειες». Κι όταν αναφέρονται στη βελτίωση του αγροτικού επιπέδου, αναφέρονται ακριβώς στους μεγαλοαγρότες, τις γεωργικές επιχειρήσεις και τις αγροδιατροφικές αλυσίδες που θα προκύψουν από το ξαναμοίρασμα της εγκαταλελειμμένης ή κατασχεμένης γης των φτωχομεσαίων νοικοκυριών.
Άλλωστε τα συμφέροντα αυτού του στρώματος της αγροτιάς εξυπηρετούν και παράλληλα των μεγάλων γεωργικών επιχειρήσεων που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στο αγροτικό έδαφος.